پیدا کردن و خریدن کتاب کشتن مرغ مینا از روی اتفاق و بدون برنامه ریزی بود. در نمایشگاه کتاب امسال به سرعت بین راهروها حرکت می کردم. از کنار غرفه انتشارات توس که می گذشتم چشمم به شکل خودکار تمام کتاب های روی میز را سرچ کرد و روی یک کتاب با طرح جلدی که معلوم بود مربوط به دهه شصت است متوقف شد و نام کتاب را خواندم : کشتن مرغ مینا نوشته هارپر لی.
(لطفاً به ادامه مطلب بروید)
فیلم کشتن مرغ مقلد
این خیلی عجیب است که کتاب یا فیلمی را ندیده باشی،از کارگردان و نویسنده آن چیزی ندیده و نخوانده باشی ولی آنقدر اثر او برای تو آشنا و شناخته شده است که انگار تمام آثار آنها را از بر باشی. خانم هارپر لی جز همان نفرات است .صد البته آشنایی من با این نویسنده برای فیلم کلاسیک و تحسین شده کشتن مرغ مقلد به سال 1962 به کارگردانی رابرت مولیگان و فیلنامه اقتباسی هورتون فوت بر اساس کتاب تحسین شده خانم هارپر لی است.فیلم پر فروش می شود. منتقدان از آن استقبال می کنند . سه جایزه اسکار می برد(از جمله اسکار بهترین بازیگر مرد برای گریگوری پک که بعدها بهترین فیلم او نام گرفت). و اکنون جزء مهمترین صد فیلم تاریخ ایالات متحده است.
- هرگاه نام کشتن مرغ مقلد را جایی می خواندم، ناخودآگاه در تصویری سیاه و سفید، گریگوری پک را به عنوان یک وکیل مدافع در دادگاه در کنار یک سیاه پوست می دیدم.
کتاب کشتن مرغ مینا
و اما کتاب ... یکی از شیرین ترین و دقیقترین داستان هایی است که از زبان کودکان روایت می شود. با اینکه دختری هشت ساله راوی ماجرا است داستان هرگز در سطح نمی ماند وتبدیل به کاوشی درون آدم های یک شهر و حتی تاریخ آمریکا می شود.
- کتاب در سال 1960 به چاپ رسید. جایزه پولیتزر همان سال را برد و تبدیل به یک کتاب پرفروش شد. طوری که در طی پنج سال ده بار تجدید چاپ شد.
- تاکنون بیش از سی میلیون نسخه از این کتاب به فروش رفته است وهمچنین این کتاب به چهل زبان دنیا ترجمه شده است.
- تحقیقی که توسط سایت بازاریابی وان‌پل انجام شده، کشتن مرغ مقلد1 نوشته هارپر لی را به عنوان تاثیرگذارترین کتاب تاریخ شناخته است. طبق این تحقیق، انجیل پس از کشتن مرغ مقلد جایگاه دوم جدول را به خود اختصاص می‌دهد2
- این کتاب یکی از مهم ترین کتاب های کلاسیک ادبیات مدرن آمریکا است. و جزء مهمترین کتاب هایی است که در مدارس آمریکا از دانش آموزان در کلاس های کتاب خوانی و ادبیات خواسته می شود تا بخوانند.
برده داری
مهاجران اولیه قاره آمریکا، پس از کشتار سرخ پوستان (به قول آنها وحشی ها)برای تامین نیروی کار شروع به واردات برده های سیاهپوست که توسط یک جریان برنامه ریزی شده ،مداوم و بی محابااز قاره آفریقا می کنند. آدم های آزاد را از سرزمین شان می دزدیدند ، اسیر می کردند و به شکل عمده فروشی برای عرضه به ایالات متحده می فرستادند. از بردگان برای کار های سخت و به شکل انبوه به عنوان کارگران مزارع استفاده می کردند. برده ها موجوداتی پایین تر از انسان تلقی می شده اند. اگر سیاه پوستی یک سفید پوست را می کشت بدون هیچ تردیدی به بدترین شکل ممکن کشته می شد. اما اگر سفید پوستی یک سیاه را بدون هیچ دلیلی می کشت بالاترین مجازاتش سه ماه زندان بود. بعد از جنگ های داخلی آمریکا، جنوبی های شکست خورده مجبور می شوند برده هایشان را آزاد کنند اما درون این مردم چیزی تغییر نکرد. هنوز هم سیاه ها برای آنها کاکاسیاه بودند . هنوز هم سیاهپوست ها مجبور بودند برای سفید ها با کمترین حقوق ممکن کار کنند و هنوز در هیچ دادگاهی که یک سفید پوست علیه یک سیاه پوست اقامه دعوا کند، هیچ سیاهی رای به بی گناهی نمی گرفت.
یکی از خط های داستانی در هم تنیده کتاب کشتن مرغ مینا، همین مساله است. سیاهپوستِ درست کاری به تجاوز و ضرب و جرح یک دختر سفید پوست متهم می شود. در حالی که یک طرف خانواده ای بد نام قرار دارند و طرف دیگر تام رابینسون، سیاه پوستی که تمام آنهایی که او را می شناسند به درست کاری او اعتقاد دارند. و تمام دلایل به بی گناهی او اذعان دارد، اما حکم دادگاه بسیار پیش از این ها روشن بوده است.
روایت ساده چند لایه
همان طور که گفتیم داستان از زبان دختری هشت ساله به نام اسکاوت فینچ روایت می شود. ماجراها و شیطنت های او و برادردوازده ساله اش جیم فینچ، افکار و قضاوت هایشان در مورد دیگران و وقایعی که اتفاق می افتد، بسیار روشن و صادقانه و همراه با معصومیت است. آنها به همراه پدرشان اتیکوس فینچ، وکیل درستکار شهر و نیز دایه سیاهپوست شان کالپورنیا که آنها را مانند مادر، بزرگ کرده است زندگی می کنند.
این کتاب تنها، داستان محاکمه تام رابینسون و جدال اتیکوس، وکیل او با مردم و دادگاه نیست بلکه داستان یک شهر کوچک و مردم اش در ایالت آلابامایِ جنوب ایلات متحده است. مردمی با تمام خصوصیات متفاوت و اکثراً خوبی که ما از نگاه اسکاوت می شناسیم به شکل عجیبی برای مرگ آن سیاه پوست لحظه شماری می کنند. تعصب های مرگبار که یکی از دو وجه مردم این شهر را تشکیل می دهد.
پدران خوب
مهمترین وجه داستان کتاب، رابطه این خواهر و برادر با پدرشان است. پدری مهربان و خونسرد که همیشه در حال مطالعه است. و این علاقه به فرزندانش نیز منتقل می شود طوری که بچه ها بسیار پیش از رفتن به مدرسه خواندن می دانند.اتیکوس فینچ به نظر من تاکنون یکی از مهربان ترین و آگاه ترین پدرهایی است که من در دنیای ادبیات کوچکم با آن برخورد داشته ام. کاریزمای اتیکوس را من اینجا در برابر کاغذ های کتاب کاملاً حس می کردم. رابطه عمیق فرزندان و پدرشان، نحوه برخورد پدر با بچه ها، کالپورنیا دایه سیاه پوست از نگاه بازیگوش دخترهشت ساله و احساسات، کنجکاوی ها و داستان سازی های خیالپردازانه بچه ها و روابط همسایه ها در چنین شهرهای کوچکی همه به شکل زیبا و حیرت انگیزی طبیعی و دقیق کار شده اند.
- در این اواخربه شکل اتفاقی من سه کتاب پدرانه باارزشی خوانده ام : جاده نوشته کورمک کارتی،ماه بر فراز مانیفست نوشته کلر وندرپول و کشتن مرغ مینا نوشته هارپر لی. در دو کتاب جاده و کشتن مرغ مقلد من بابهترین پدران دنیای ادبیاتم مواجه شده ام.
تجربه من
من هرگز از خواندن این کتاب دچار ملال نشدم. هیچ جای روایت کند و خسته کننده نشد. همه چیز آرام و جذاب و روان به پیش می رود .در تمام شخصیت های فرعی کتاب یا به اندازه کافی عمیق می شویم و یا به شکل تیپ خاصی در می آیند طوری که شناسایی آنها در اطراف مان امکان پذیر است. بدون هیچ شکی من یک شاهکار را خوانده ام.
- اکنون که دارم نوشته ام را بازبینی می کنم متوجه شدم که نتوانستم حق مطلب را مورد کتاب ادا کنم. هنوز هم فکر می کنم نوشته ام نمی تواند کامل باشد.تنها راه فهمیدن ابعاد کتاب،خواندن آن است.
یک روز اتیکوس به جیم گفت: من ترجیح می دم که تو بری تو حیاط عقب به قوطی های خالی تیراندازی کنی، اما می دونم دنبال پرنده ها خواهی رفت. در هر حال اگه بتونی به طُرقه تیراندازی کنی اشکالی نداره، ولی یادت باشه که کشتن مرغ مینا گناه داره
نکاتی که اشتباه فکر می کردم
یک) تا مدتها فکر می کردم که هارپر لی نام یک مرد نویسنده است!
دو)هارپر لی یک نویسنده کلاسیک دهه شصت میلادی با آثار فراوان است.
سه) کتاب و فیلم کشتن مرغ مقلد یک درام دادگاهی – حقوقی صرف است.
و…
هرچند شاید هرگز این را نبینی اما ....متشکرم خانم هارپر لی3
1) من به تناوب از دو عنوان کشتن مرغ مینا و کشتن مرغ مقلد استفاده کرده ام تا هم به آقای فخرالدین میررمضانی مترجم محترم کتاب احترام گذاشته باشم و هم عنوانی که بیشتر در دنیای ادبیات و سینما شناخته شده است را به کار ببرم.
2) نقل از خبر گزاری ایبنا
3)چون نوشته ام طولانی شد تصمیم گرفتم مطلبی در مورد هارپر لی نویسنده این کتاب در پست جداگانه ای بنویسم.
سورمه بانو